به گزارش كار و درآمد به نقل از ایسنا، محسن ایزدخواه در نشست هفتگی دین و اقتصاد اظهار نمود: نظام تامین اجتماعی در ایران پایه هایی مانند سند چشم انداز ۲۰ ساله، قانون اساسی، قانون برنامه های توسعه از جمله برنامه پنجم توسعه و غیره دارد كه باید دید دولت به هر كدام از آنها چقدر وفادار است.
او افزود: در قانون اساسی اصل ۲۹ به صراحت تكلیف دوم در مبحث تامین اجتماعی تعیین شده و در قانون ساختار نظام جامع هم بحث لایه بندی ها شرح داده شده، در برنامه پنجم توسعه هم بحث نظارت ها و شكل گیری ها به صورت مشروع توضیح داده شده است. گاها این قوانین با بی اعتنایی بزرگی از جانب دولت روبرو شده است و می بینیم كه در دولت یازدهم دخالت در صندوق ها در ۵۰ سال قبل بی سابقه بوده است.
او با اشاره به اینكه در بحث نظام صندوق های اجتماعی چند خصیصه قابل توجه است، اظهار داشت: ابتدا مبحث جامعیت است به این مفهوم كه یك صندوق باید بتواند ۹ یا ۸ مورد نیازهای جامعه استفاده كننده خویش را مورد پوشش قرار دهد. مساله دوم بحث فراگیری است یعنی چه تعداد افراد تحت پوشش قرار دارند و قاعدتا باید همه افراد جامعه تحت پوشش بیمه باشند، ولی طبق گفته دولت هم اكنون بین ۶ تا ۷ میلیون نفر تحت پوشش هیچ بیمه ای نیستند.
این كارشناس اقتصادی ادامه داد: بیمه ها همینطور باید حكمرانی خوب داشته باشند. در زمانی كه قانون ساختار مطرح بود بسیاری می گفتند كه باید صندوق ها به صورت شركتی اداره شوند. اكنون بحث پایداری منابع و مصارف كه یكی از خصیصه های مهم صندوق هاست، با مشكل جدی روبرو شده است. اگر پایداری منابع به خطر بیفتد عملكرد صندوق ها به ضد خود تبدیل خواهند شد.
او ادامه داد: به تازگی درباره طرح تحول سلامت در سازمان تامین اجتماعی دیدیم كه گرچه هزینه های تامین اجتماعی برای این طرح در سه و سال نیم گذشته بسیار بالا بود، ولی وزیر بهداشت مدام می گوید حق و حقوق كاركنانش به خوبی پرداخت نشده است و اكنون هم پزشكان، پرستاران، صندوق ها و غیره ناراضی هستند.
او به مبحث كفایت هم اشاره كرد و اظهار داشت: صندوق های ما اكنون در مبحث كفایت هم دچار مشكل هستند و حقوقی كه پرداخت می كنند كفایت جامعه استفاده كننده خویش را نمی دهد.
او در ادامه سخنانش اظهار داشت: زمانی كه قانون ساختار نوشته می شد این بحث مطرح بود كه صندوق ها در چه شاخه راهبردهای بیمه ای، راهبردهای حمایتی و راهبردهای امدادی خدمات عرضه دهند و حالا باید بررسی كنیم و ببینیم كه در هر كدام چه وضعیتی وجود دارد.
او ادامه داد: در راهبردهای بیمه ای حدود ۲۴ صندوق بیمه ای داریم كه حمایت های پیری، از كار افتادگی و غیره انجام می دهند و در قالب صندوق های عمومی هستند. با این حال به طور خاص دو صندوق را مورد بررسی قرار می دهیم كه ۸۵ درصد بار جمعیت را به دوش می كشند و اگر عطسه كنند باقی صندوق ها ذات الریه می گیرند. اكنون سازمان تامین اجتماعی ۱۳ میلیون بیمه شده دارد و مستمری بگیران آن سه و نیم میلیون هستند. شاغلان آن هم ۴ میلیون و ۲۵ نفر هستند. بیش از ۷۳ درصد جمعیت تحت حمایت زیرمجموعه تامین اجتماعی هستند، ازاین رو گسترده ترین نهاد بیمه ای است كه اگر به مسئولیت خود به درستی عمل نكند می تواند حوزه امنیت ملی را به خطر بندازد.
صندوق تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی كشور كه دومین صندوق مهم كشور از حیث پوشش جمعیتی نسبت بیمه شدگان به شاغلان وضعیت مناسبی ندارد و اگر مشكل آنها حل و فصل نشود حوزه های مختلف اقتصادی و اجتماعی تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
این اقتصاددان همینطور اظهار نمود: نظام تامین اجتماعی كارآمد باید ۵ یا ۶ حیطه وظایف خویش را كه ذكر شد به خوبی انجام دهد وگرنه دچار مشكل خواهیم شد. یكی دیگر از این مسائل كه لازم است درباره آن بیشتر توضیح دهم بحث كفایت است. در بررسی هایی كه انجام شده نشان داده است در سال های اخیر حقوقی كه به افراد پرداخت می شد در تامین اجتماعی ۴۸ درصد حداقل هزینه های فرد است و در صندوق بازنشستگی كشوری این میزان حدود ۵۲ درصد است. این مورد توجیه گر آن است كه چرا ۵۰ درصد از بازنشستگان به كار بازمی گردند.
او در توضیح بیشتر نقش فراگیری در نظام بازنشستگی اظهار داشت: تنها ۷۰ درصد از جمعیت كشور تحت پوشش هستند و اقتصاد غیررسمی و حاشیه نشینی هم وجود دارد كه آنها تحت پوشش نیستند و در نتیجه از این نظر هم مشكل داریم.
ایزدخواه به مشكل بزرگ نرخ جایگزینی هم اشاره كرد و اظهار داشت: اما مشكل بزرگتر ما نرخ جایگزینی است كه در ایران وضعیت مناسبی ندارد.
وی همینطور به مبحث نرخ پشتیبانی هم اشاره كرد و اظهار داشت: باید ببینیم كه چه تعداد حق بیمه پرداخت می كنند و چه تعداد از آن برخوردارند. تجربه های جهانی نشان داده كه اگر این نسبت به شش برسد زنگ های خطر به صدا درآمده و اگر به زیر ۵ برسد یعنی سازمان قادر نیست روی پای خود بایستد، یعنی یا باید دارایی ها و اموال خویش را بفروشد یا از دولت كمك بگیرد. اكنون تامین اجتماعی در ایران نسبت ۴. ۲۵ دارد و وضعیت در صندوق های دیگر بدتر است. به این مفهوم اگر دولت دخالت نكند و صندوق ها دست دارایی ها و اموال خود نزند نمی توانند خویش را اداره كنند و این وضعیت درباره آینده نگرانی هایی را بوجود آورده است.